ทิส ธาตุ

ทิสฺ ธาตุ ในการดู เห็น / ทิสฺ ในการจัดแจง

1. ทิสฺ ธาตุ ในความเห็น ทิสฺวา เห็นแล้ว ลงตฺวา ปัจจัย ตฺวา ปัจจัย ในกิริยากิตก์ แปลง ตฺวา เป็น สฺวา แล้วลบ สฺ ที่สุดธาตุ

อทิสฺวา ไม่เห็นแล้ว อ นี้ ไม่ใช่ อ อาคม ( อ อาคม ลงในกิริยากิตก์ได้หรือไม่) อ นี้ แปลงจาก น เพราะพยัญชนะ อยู่หลัง ถ้าสระอยู่หลัง จะ แปลงเป็น อน

ปสฺสิตฺวา กับ ทิสฺวา ใช้ต่างกันอย่างไร

ปสฺสติ ย่อมเห็น ทิสฺ ที่ลง อ ปัจจัย เพราะลง อ ปัจจัย จึงเรียกหากรรม สงสัยว่า อด้วยอำนาจอะไร ทิสฺ จึงเป็น ปสฺส ได้

ปสฺส ปสฺสถ ปสฺสาหิ จงดู จงเฝ้า ปสฺส ลง หิ ลบหิ (ปัญจมีวิภัตติ) ในรูปวัตตมานาวิภัตติ ก็มาในรูปนี้ได้เช่นกัน ปสฺส จงดู ปสฺสหิ จงเฝ้า จงเฝ้าเป็นคำสั่งที่ลงอำนาจไว้มาก จึงลงหิ และเพื่อให้อำนาจมีมาก จึงสั่งไปที่คนเดียว ปสฺสิ เห็นแล้ว เอก อัชชัตตนี ปสฺส ปสฺสถ จงดู ไม่ใช้คำว่า จงเห็น

ปสฺสิตุํ ตุํ..ปัจจัย ในนามกิตก์

2.ทิสฺ ธาตุ ในการแสดง เทเสติ ย่อมแสดง ทสฺส มาได้ด้วย เณ ปัจจัย กัตตุวาจก ยุ ปัจจัยในนามกิตก์

ทสฺสติ , ทสฺสนฺติ ย่อมปรากฏ แปลแบบไม่เรียกหากรรม ทิสฺ ลง ย ปัจจัย จะไม่เรียกหากรรม

ทสฺสยนฺติ ย่อมแสดง ย ปัจจัย แปลง ทิสฺ เป็น ทสฺส หรือ ลง ณย ปัจจัย

ทสฺเสติ

ทสฺเสสิ ทสฺเสยสิ ลง เณ ณย ปัจจัย เป็น กัมมวาจก ให้แสดงแล้ว

ทสฺเสถ

ทสฺเสนฺต

ทสฺสนีย

ทสฺสิต

ทิสฺ ธาตุ ลง ยุ ปัจจัย เป็น ทสฺส ทสฺสี ผู้แสดง

ทสฺสยิํสุ ลง ณย ปัจจัย ( อุํ เป็น อิํสุ หรือจะเป็นว่า อิ อาคม กับ ส อาคมไหม)

ทสฺสน การเห็น การเฝ้า ลง ยุ ปัจจัย เป็น ทสฺส แปลง ยุ เป็น อน

ทสฺสนีโย ผู้ควรซึ่งการดู

ทสฺเสตุํ