ณ อนุพันธ์

ณ ลงท้ายธาตุ อาขยาต กริยากิตก์ นามกิตก์

ณ ลงท้ายลิงก์ ตัทธิต

เณ ลงแล้วลบ ณ เหลือ เอ หรือ ณย ลงแล้ว ลบ ณ เหลือ อย พฤทธิ์ ต้นธาตุ แต่ธาตุที่เป็นสังโยค หรือ ทีฆะ จะไม่พฤทธิ์ แต่ถ้า ธาตุ สระเดียว แม้นเป็น ทีฆะ ก็พฤทธิ์ได้

ณ อนุพันธ์ ลงท้ายหมวด จุรฺ ธาตุ ถ้าลง เณ ณย ปัจจัย เป็นได้เพียงกัตตุวาจก แต่เมื่อจะทำให้เป็นประโยค เหตุกัตตุ เหตุกมฺม ต้องใช้ ณาเป ณาปย จึงจะถูกต้อง ยังใช้หลักพฤทธิ์ อุ เป็น โอ อิ เป็น เอ อ เป็น อา ได้ทั้ง 4 ปัจจัย แต่แยกวาจก เป็น 2 กลุ่ม จุรฺ วิทฺ ปาลฺ ปูชฺ อยู่หมวดเดียวกัน

ณ อนุพันธ์ ลงท้ายธาตุ อาขยาต สำหรับธาตุสระตัวเดียว ที่เป็น อุ อู จะพฤทธิ์เป็น โอ แล้วแปลง โอ เป็น อาว ลงปัจจัยได้เฉพาะ เณ กับ ณย เห็นกรณี สุ ธาตุ กับ ภู ธาตุ
ธาตุสระเดียวเป็น อุ อู ลง เณ ณย ห้ามลง ณาเป ณาปย เช่น สาเวติ สาวยติ ภาเวติ ภาวยติ ถูกบังคับ ให้เป็น อาว เพราะจะลงกับ เอ อย ได้

อิ อี เป็น เอ เอ เป็น อาย เช่น สี เป็น เส เส เป็น สาย สายติ ต้องหาคำตอบว่า เป็น ณ อนุพันธ์ไหม

ธาตุหลายตัว สระต้นธาตุเป็นทีฆะ ไม่พฤทธิ์ หรือแม้นจะเป็นรัสสะ แต่อยู่ก่อนสังโยค ก็ไม่พฤทธิ์

ภาว มาจาก ภู+ณ

ธาตุสระเดียวเป็น อา อิ อี ไม่มีลง เณ ณย มีแต่ลง ณาเป ณาปย เช่น ทา ทาเปติ ทาปยติ สยาเปติ นยาเปติ
ธาตุ สระหลายตัว ยกเว้น จุร ธาตุ ที่เป็นเหตุกัต เหตุกมฺม ลงปัจจัย ได้ทั้ง 4 ต้ว
ธาตุ สระหลายตัว สระต้นธาตุเป็น อุ พฤทธิ์เป็น โอ ลงปัจจัย ได้ทั้ง 4 ต้ว
ธาตุ สระหลายตัว สระต้นธาตุเป็น อิ พฤทธิ์เป็น เอ ลงปัจจัย ได้ทั้ง 4 ต้ว
ธาตุ สระหลายตัว สระต้นธาตุเป็น อ พฤทธิ์เป็น อา ลงปัจจัย ได้ทั้ง 4 ต้ว

ไม่พฤทธิ์ เช่น ฆฎ คณ ชน สมุ หร กถ (ฆฎ คณ อยู่หมวดจุร ธาตุ เมื่อจะทำให้เป็นประโยค เหตุกัตตุ เหตุกมฺม ต้องใช้ ณาเป ณาปย จึงจะถูกต้อง)
เณ, ณย, ณาเป, และ ณาปย เป็น "การิตปัจจัย" (ปัจจัยที่ใช้ประกอบกับกริยา) ในภาษาบาลี ซึ่งทำหน้าที่เป็น "เหตุกรรมวาจก" และ "เหตุกัตตุวาจก" บอกว่ากริยานั้นไม่ได้เกิดจากประธานโดยตรง แต่มี "ผู้ใช้ให้" เป็นผู้กระทำ